Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2011

Κάλαντα μιας άλλης εποχής...

Μια φωτογραφία ... χίλιες αναμνήσεις !  

        Αφιερωμένο στους παππούδες και τις γιαγιάδες μας που κοντά μας ξαναγίνονται παιδιά .

















Έθιμα από ... την αρχή !

     Αναρωτηθήκατε ποτέ πώς προέκυψε η ιδέα να στολίζουμε δέντρο τα Χριστούγεννα ή να ψήνουμε γαλοπούλα ;  Ποιος σκέφτηκε για πρώτη φορά τη χριστουγεννιάτικη κάρτα ; Αν ναι , συνεχίστε το διάβασμα παρακάτω !!

Χριστουγεννιάτικο δέντρο

      Οι πρόγονοι του χριστουγεννιάτικου δέντρου μπορούν να αναζητηθούν στα ειδωλολατρικά έθιμα της λατρείας των δέντρων. Τότε δέντρα μεταφέρονταν μέσα στα σπίτια και οι άνθρωποι τα στόλιζαν για να εξασφαλίσουν καλή σοδειά τον επόμενο χρόνο .
    Λέγεται ότι ο Μαρτίνος Λούθηρος ξεκίνησε την παράδοση των αναμμένων λαμπών στο χριστουγεννιάτικο δέντρο , στη Γερμανία , το 16ο αιώνα . Η εικόνα ενός πράσινου δέντρου την παραμονή των Χριστουγέννων, με τα αστέρια να λάμπουν στον ουρανό από πάνω του , λέγεται ότι του έκανε μεγάλη εντύπωση κι έτσι τοποθέτησε ένα παρόμοιο δέντρο , διακοσμημένο με αναμμένα κεριά , μέσα στο σπίτι του . Στα μέσα του 1800 , το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου είχε επεκταθεί ταχύτατα σε όλο τον κόσμο .
      Το έθιμο γινόταν αιτία για πολλά ατυχήματα ! Έτσι , μέχρι να εφευρεθούν τα ηλεκτρικά φωτάκια , οι προνοητικοί είχαν και έναν κουβά νερό κάτω από το δέντρο , για τον κίνδυνο πυρκαγιάς…!  
     Το 1882 , το πρώτο ηλεκτρικά φωτισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο του κόσμου , στολίστηκε στην πόλη της Νέας Υόρκης , στην κατοικία του Έντουαρτ Τζόνσον , ενός συναδέλφου του εφευρέτη Τόμας Έντισον . Σήμερα , περισσότερα από 72 εκατομμύρια δέντρα στολίζονται κάθε Χριστούγεννα , και από αυτά , 35 εκατομμύρια είναι αληθινά δέντρα ενώ 37 εκατομμύρια είναι ψεύτικα.



Η γαλοπούλα

     Στην Ευρώπη , υπήρχε παλαιότερα η συνήθεια να μαγειρεύουν μεγάλα πουλιά για το γιορτινό γεύμα . Προτιμούσαν τους φασιανούς , τις χήνες και τα παγόνια . Όταν , όμως , δοκίμασαν τη γαλοπούλα , την καθιέρωσαν ως το κατεξοχήν χριστουγεννιάτικο γεύμα .
     Στις αρχές του 19ου αιώνα , στο Νόρφολκ της Αγγλίας , οι πτηνοτρόφοι έλυσαν το πρόβλημα της μεταφοράς της γαλοπούλας ως εξής : έβαζαν τα πουλιά να διανύουν πάνω από 100 χιλιόμετρα σε μια εβδομάδα για να φτάσουν στην πρωτεύουσα . Κι επειδή τα ποδαράκια τους δεν είναι φτιαγμένα για πεζοπορία , τους φορούσαν ειδικά καλύμματα ή τα βουτούσαν σε πίσσα , για να σκληρύνουν!



Η προέλευση της Χριστουγεννιάτικης κάρτας 
 
Η πρώτη κάρτα

       Σύμφωνα με την εγκυκλοπαίδεια Britannica Online , αν και οι ξυλοχαράκτες κατασκεύαζαν αντικείμενα με θρησκευτικά θέματα κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα , η πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα , με τη σημερινή της έννοια , πιστεύεται ότι σχεδιάστηκε από τον Callcott Horsley στην Αγγλία το 1843 . Λέγεται ότι τη δημιούργησε για τον φίλο του Sir Henry Cole .
       Μία έκδοση 1.000 καρτών βγήκε προς πώληση στο Λονδίνο . Λιθογραφήθηκε σε χοντρό χαρτόνι , 5 1/8 επί 3 1/4 inches , σε σκούρα σέπια και ζωγραφίστηκε με το χέρι . Το κέντρο της κάρτας έδειχνε ένα οικογενειακό πάρτι σε εξέλιξη , κάτω από το οποίο υπήρχαν οι λέξεις : 
«Χαρούμενα Χριστούγεννα και Ευτυχισμένο το Νέο Έτος» .
 Στη μία πλευρά υπάρχει μία σκηνή που ταΐζουν κάποιον πεινασμένο και στην άλλη μία σκηνή που ντύνουν τους φτωχούς . Στις ΗΠΑ , ο κύριος Pease , ιδιοκτήτης ενός καταστήματος στο Albany της Ν. Υόρκης , κατασκεύασε στα μέσα του 19ου αιώνα μία κάρτα με ...
 «Χριστουγεννιάτικες ευχές από το μεγάλο κατάστημα του Pease , το ναό της μόδας».




                                                                                                                           Ελένη Κούτρα

Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου 2011

Ήθη και έθιμα απ' όλη την Ελλάδα

    Σε όλα τα μέρη της Ελλάδας υπάρχουν ξεχωριστά ήθη και έθιμα. Έχω γράψει μερικά που μου τράβηξαν το ενδιαφέρον και θέλησα να τα μοιραστώ μαζί σας .

Το τάισμα της βρύσης

      Στην Κεντρική Ελλάδα οι κοπέλες , τα μεσάνυχτα ή προς τα χαράματα των Χριστουγέννων (αλλού την παραμονή της Πρωτοχρονιάς), πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση "για να κλέψουν το άκραντο νερό". Το λένε άκραντο , δηλαδή αμίλητο , γιατί δε βγάζουν λέξη σ' όλη τη διαδρομή .
     Όταν φτάνουν εκεί, την "ταΐζουν", με διάφορες λιχουδιές : βούτυρο , ψωμί , τυρί , σιτάρι ή κλαδί ελιάς και λένε: " Όπως τρέχει το νερό σ' βρυσούλα μ' , έτσ' να τρέχ' και το βιο μ' ".  Έπειτα ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, "κλέβουν νερό" και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες, μέχρι να πιουν όλοι από τ' άκραντο νερό .
      Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν στο σπίτι και τα τρία χαλίκια . 



Το κυνήγι τα Χριστούγεννα (Χωριά Έξω Μάνης)

        Κατά τη διάρκεια της σαρακοστής τα περισσότερα παιδιά βγαίνανε κυνήγι . Τα βράδια , όταν το σούρουπο έπεφτε για καλά και το κρύο άρχιζε να τσούζει, παίρνανε το "φακό" με καινούρια "πλάκα" και γυρίζανε στα χαλάσματα και στα σπήλια κοντά στο χωριό . Στόχος τους οι γουργουγιάννηδες , τα μικρά πουλάκια που κούρνιαζαν εκεί . Τα θαμπώνανε με το φακό και τα πιάνανε . Αν ήταν πολύ ψηλά , τα χτυπούσανε με τις λαστιχιέρες (σφεντόνες) .
       Η μάνα ή κάποια μεγάλη αδερφή , μετά από πολλή γκρίνια τους , τα καθάριζαν και τα πάστωναν . Τα βάζανε σε πήλινα ή γυάλινα βάζα , για να τα φάνε τα Χριστούγεννα . Πολλά παιδιά μάζευαν είκοσι και περισσότερα πουλάκια και καμάρωναν για τις ... κυνηγετικές ικανότητες τους και για την σοδειά τους .
      Και όταν ζύγωναν οι γιορτές , άρχιζαν οι παραδοσιακές ετοιμασίες . Το σπίτι έπρεπε να βάλει τα γιορτινά του και όλο το χωριό να καθαριστεί και να ετοιμαστεί , για να υποδεχτεί τους ξενιτεμένους του που θα έρχονταν να κάνουν γιορτές με τους δικούς τους .




Το έθιμο της ζύμης στην Κρήτη

      Σε χωριά της επαρχίας Αμαρίου , στην Κρήτη , τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων βάζανε λίγη κοινή ζύμη σ’ ένα πιάτο και κάποια στιγμή, ενώ βεγγερίζανε (ξενυχτούσαν συζητώντας) περιμένοντας , η ζύμη ανέβαινε και γινόταν προζύμι. Τότε , κατά την πίστη των ανθρώπων , ήταν η ώρα που γεννάται ο Χριστός (ο Χριστός γεννάται κι ανασταίνεται κάθε χρόνο , γιατί για την Εκκλησία ο χρόνος έχει άλλους συμβολισμούς) .




                  Πηγή :  Δημοτικό σχολείο Ριζού
                                                                                                                   Ελένη Κούτρα

Τα κάλαντα των Χριστουγέννων

     Είναι τραγούδια που λένε τα παιδιά με ευχές για το νοικοκύρη και την υπόλοιπη οικογένεια , κρατώντας τρίγωνα .
     Σήμερα τα παιδιά τα λένε το πρωί , την παραμονή των Χριστουγέννων και τους δίνουν χρήματα . Στα παλιά χρόνια τα έλεγαν το βράδυ , την παραμονή των Χριστουγέννων και τους έδιναν γλυκά , κουλούρια , χρήματα .
      Στα νησιά τα παιδιά κρατούσαν ένα καραβάκι χάρτινο ή τσίγκινο με φωτάκια στολισμένο .
     Τα κάλαντα είχαν διαφορετικά λόγια από τόπο σε τόπο . Τα πιο γνωστά είναι τα κάλαντα της Στερεάς Ελλάδας που ξέρουμε όλοι .

"Καλήν εσπέραν άρχοντες ,
αν είναι ορισμός σας
Χριστού τη Θεία Γέννηση
να πω στ' αρχοντικό σας

Χριστός γεννάται σήμερον
  εν Βηθλεέμ τη πόλη 
οι ουρανοί αγάλλονται ,
 χαίρει η φύσις όλη . 

Εν τω σπηλαίω τίκτεται
εν φάτνη των αλόγων
ο βασιλεύς των ουρανών
και ποιητής των όλων ."


                                                                                Χρυσούλα Κοντοχρήστου

Χριστόξυλο

     Στα χωριά της Βόρειας Ελλάδας , από τις παραμονές των γιορτών , ο νοικοκύρης διαλέγει το πιο όμορφο , το πιο γερό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει στο σπίτι του . Αυτό ονομάζεται χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει , από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα , στο τζάκι του σπιτιού . Η στάχτη των ξύλων αυτών προφυλάσσει το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό .
       Κάθε νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι και το τζάκι , ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη . Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο , για να μη βρίσκουν πατήματα να κατεβαίνουν οι καλικάντζαροι .
      Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων ο νοικοκύρης του σπιτιού ανάβει την καινούρια φωτιά και μπαίνει στην εστία το χριστόξυλο . Ο λαός μας πιστεύει πως καθώς καίγεται το χριστόξυλο , ζεσταίνεται ο Χριστός στη φάτνη του .


                                                                                                               Εύη Δημητρακοπούλου

            Πηγή :  Forthnet

Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2011

Οι καλικάντζαροι

     Οι καλικάντζαροι είναι μαυριδεροί , τριχωτοί με ουρά και μακριά χέρια . Ζουν στα έγκατα της γης και με ένα μεγάλο πριόνι αγωνίζονται να κόψουν τον τεράστιο ξύλινο στύλο που κρατά στη θέση της τη γη . Ο στύλος  , όμως , είναι πολύ χοντρός και γι' αυτό χρειάζεται μεγάλη και μακρόχρονη προσπάθεια .

 
    Τις παραμονές των Χριστουγέννων τα έχουν σχεδόν καταφέρει και το στήριγμα της γης είναι έτοιμο να κοπεί και να πέσει . Χαρούμενοι που τα κατάφεραν επιτέλους , οι καλικάντζαροι (που τους λένε και "παγανά") βγαίνουν επάνω στη γη για να πειράξουν τους ανθρώπους και για να μη σωριαστεί η γη στα κεφάλια τους .
                            

 
                                                                        Αντωνία Αγγελοπούλου

Το χριστόψωμο

      Το χριστόψωμο ή χριστουγεννιάτικο ψωμί ή ψωμί του Χριστού ή Σταυροί ή βλάχες (και άλλα ονόματα) αποτελεί το βασικό ψωμί των Χριστουγέννων . Το φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα , ευλάβεια και υπομονή .


     Πλάθουν ζυμάρι και παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα . Με την υπόλοιπη φτιάχνουν ένα σταυρό με λωρίδες . Στη μισή βάζουν ένα ολόκληρο καρύδι . Στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το πηρούνι ή το μαχαίρι .
      Το ζύμωμα του χριστόψωμου θεωρείται έργο θείο και είναι έθιμο καθαρά χριστιανικό .


     Το χριστόψωμο , για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι , είναι ευλογημένο ψωμί , αφού το κόβουν ανήμερα των Χριστουγέννων δίνοντας πολλές ευχές .
     Ο νοικοκύρης του σπιτιού έπαιρνε το χριστόψωμο , το σταύρωνε , το έκοβε και το μοίραζε σε όλη την οικογένειά του αλλά και σε όσους βρίσκονταν στο τραπέζι .


     Σε άλλα μέρη τα χριστόψωμα τα έφτιαχναν με ωραία σχήματα που γίνονταν πάνω στο ζυμάρι με ποτήρια μικρά και μεγάλα ή κούπες από βελανίδια που συμβόλιζαν την αφθονία που ήθελαν να έχουν στην παραγωγή ζώων και της σοδειάς του σπιτιού τους .
     Αλλού πάλι , αντί για καρύδι , οι άνθρωποι συνήθιζαν να βάζουν ένα άβαφο αυγό που συμβόλιζε τη γονιμότητα .


                                                                                              Αθανασία Μπιρλή

Χριστουγεννιάτικα έθιμα

    
     Στην Ελλάδα , τα Χριστούγεννα είναι μια από τις μεγαλύτερες θρησκευτικές γιορτές .
     Η ευχή "Καλές γιορτές" είναι από τις πιο χαρακτηριστικές κατά την περίοδο πριν και μετά τα Χριστούγεννα μέχρι τα Θεοφάνια (Δωδεκαήμερο) .
    Σε όλη τη χώρα τα παιδιά γυρνούν από σπίτι σε σπίτι για να πουν τα κάλαντα τις παραμονές των Χριστουγέννων , της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανίων , ενώ στις 12.00΄ τα μεσάνυχτα ανάβουν φωτιές για να διώξουν τους καλικάντζαρους , έθιμο κυρίως της υπαίθρου .
   Η πίτα που ετοιμάζεται με τον ερχομό του νέου έτους , η βασιλόπιτα , περιέχει ένα "φλουρί" που , σύμφωνα με τη παράδοση , θα φέρει καλή τύχη σε αυτόν που θα το βρει .
   Στα Θεοφάνια , που εορτάζεται η Βάπτιση του Χριστού , καθαγιάζονται τα ύδατα με ρίψεις του σταυρού στο υγρό στοιχείο και ανέλκυσή του από κολυμβητές , με αγιασμό των σπιτιών από ιερείς και με ιδιαίτερα κατά τόπο έθιμα .


                                                                                              Δημήτρης Κάκκας

Τα Χριστούγεννα

     Τα Χριστούγεννα είναι μια θρησκευτική γιορτή που τη γιορτάζουμε από παλιά  έως και σήμερα .
     Γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα με ευλάβεια και χαρά , πηγαίνουμε στην εκκλησία και χαιρόμαστε ξανά για τη γέννηση του Χριστού . Τη χαρά μας τη δείχνουμε στολίζοντας το δέντρο και τα σπίτια μας , λέγοντας τα κάλαντα και περιμένοντας τα χριστουγεννιάτικα δώρα .
    Μαζευόμαστε με την οικογένειά μας , τρώμε όλοι μαζί και ανταλλάσσουμε δώρα .


                                                                                                  Διονύσης Μπούλης

Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2011

Κεριά από .... κεριά !


Η τάξη μας , για το χριστουγεννιάτικο παζάρι , έφτιαξε διακοσμητικά κεριά . Δεν είχαμε ξανακάνει κάτι τέτοιο και μας άρεσε πολύ ! Μας άρεσε περισσότερο γιατί δεν αγοράσαμε τίποτα , αλλά χρησιμοποιήσαμε αντικείμενα που είχαμε . Δεν είναι δύσκολο . Γι' αυτό και σας το προτείνουμε ! 
 Πρέπει , όμως , να έχουμε κοντά μας έναν μεγαλύτερο στο στάδιο του λιωσίματος των κεριών . Τα άλλα , όπως θα δείτε παρακάτω , μπορούμε να τα κάνουμε και μόνοι μας !


Xρειαστήκαμε : 
  • χρησιμοποιημένα κεριά (απ'αυτά που η μαμά ετοιμάζεται να πετάξει στα σκουπίδια)
  • βαμβακερό σπάγκο
  • καλούπια (κεσεδάκια από γιαούρτι , χάρτινα κουτιά από γάλα και ό,τι άλλο θέλουμε . Αρκεί να μπορούμε μετά να το βγάλουμε γύρω από το νέο μας κερί . - Το μέταλλο , π.χ. , δεν κάνει .)
  • χαρτοταινία για να στερεώσουμε το φιτίλι κάτω από το καλούπι
  • ένα κατσαρολάκι (για να λιώνουμε εκεί τα κεριά)
  • μια εστία (μάτι κουζίνας ή γκαζάκι)
  • καλαμάκια από σουβλάκι (ή ό,τι άλλο , για να στερεώσουμε το φιτίλι στο καλούπι)
  • υλικά για διακόσμηση (εδώ δουλεύει η φαντασία μας : υλικά από δώρα , κορδέλες , αποξηραμένα λουλούδια , υφάσματα , χρυσόσκονη , ξυλάκια κανέλας , ...... )

Η κατασκευή μας βήμα βήμα :
  •  Κόψαμε , όσα μισολιωμένα κεριά είχαμε , σε όσο πιο μικρά κομμάτια μπορούσαμε .


  • Περάσαμε το βαμβακερό σπάγκο για φιτίλι και τον στερεώσαμε με τη χαρτοταινία .




  • Λιώσαμε σε ένα κατσαρολάκι τα κομμένα κεριά . ( Αυτό , δηλαδή , το έκανε η δασκάλα μας .)
>> ΜΙΚΡΟ ΜΥΣΤΙΚΟ : Αφήνουμε λίγο το κερί στο κατσαρολάκι να κρυώσει , πριν το ρίξουμε στο καλούπι μας . Έτσι αποφεύγουμε να τρέξει το κερί ή να ... λιώσει το καλούπι !!
ΠΡΟΣΟΧΗ!!  Αυτό το στάδιο ΜΗΝ το επιχειρήσετε μόνοι σας ! Μόνο ένας μεγαλύτερος με... την καθοδήγησή σας !




  • Στερεώσαμε το φιτίλι στη μέση του καλουπιού με ένα καλαμάκι , όσο το κερί ήταν ακόμα υγρό .
ΜΙΚΡΟ ΜΥΣΤΙΚΟ : Πριν στερεώσουμε το φιτίλι , το βυθίζουμε ολόκληρο στο υγρό κερί . Έτσι αποφεύγουμε την τρύπα που μπορεί να κάνει στη μέση , καθώς κρυώνει , το κερί μας .



  • Αφήσαμε να στερεοποιηθούν (την άλλη μέρα κιόλας ήταν έτοιμα) και ... πήραμε την κατάσταση στα χέρια μας !
>>Βγάλαμε τα καλούπια και κόψαμε τα κομμάτια του φιτιλιού που δεν χρειάζονταν .







             >> Αρχίσαμε να διακοσμούμε τα έργα μας .







            >>Σε λίγη ώρα τα κεριά μας ήταν έτοιμα !!



   Καλή επιτυχία - αν προσπαθήσετε - και ...

καλές γιορτές με πολλά χαμόγελα  !


                                                                                                     Από τα παιδιά του Δ΄2